tijdschrift artikelen
links contact
Psychotips
Het verdient aanbeveling om
uit de veelheid één oefening te kiezen die je nu aanspreekt en daar dan een
tijdje mee te experimenteren.
ONTSPANNING
1. JE SPIEREN
ONTSPANNEN
Snelle ontspanning kun je bereiken door even je spieren te spannen.
Door
een aantal grote spieren van je lichaam even aan te spannen en weer los te
laten kun je in hele korte tijd je ook mentaal wat meer ontspannen voelen. Heel
prettig tijdens een inspannende vergadering, maar natuurlijk ook als je rustig
thuis zit. Ontspanning verbetert daarnaast je creativiteit en de spontane
wisselwerking met je omgeving.
Heb je wat meer tijd en een rustige plek om
te zitten of liggen, dan kun je je ontspannen door achtereenvolgens al je
lichaamsdelen aan te spannen en los te laten. Zo kun je je voorhoofd fronsen en
weer loslaten, je ogen stijf dichtknijpen en weer laten gaan, je wangen
aanspannen en los laten. Ga zo je hele lichaam af. Als je hier wat in geoefend
bent, kun je na verloop van tijd het aanspannen overslaan en alleen nog maar de
diverse lichaamsdelen ontspannen. Je zegt dan voor jezelf: mijn voorhoofd
ontspant zich, alle spanning verdwijnt uit mijn ogen, mijn wangen ontspannen
zich enzovoort. Lijd je aan slapeloosheid dan kan dit een goede methode zijn om
in slaap te komen. Dat houdt tegelijkertijd in dat je deze oefening liever niet
moet doen als je alert moet zijn, bijv. bij autorijden. Hoewel, als je te
gespannen achter het stuur zit, kan een niet te diepgaande ontspanning je
rijprestaties juist verbeteren.
Luister ook naar audio instructie (nl)
Meer info: Sterk en Swaen
2. MEDITATIE
Momenten van ontspanning kun je ook
creëren door een paar minuten je uitademing te tellen, van één tot tien en
daarna begin je opnieuw met tellen. Als je gestoord wordt door gedachten, laat
die dan los en hervat het tellen.
Deze manier om je te ontspannen is
ontleend aan meditatietechnieken. We denken wat af. En in plaats van dat wij
onze hersenen gebruiken als hulpmiddel lijkt het vaak dat onze hersenen ons de
baas zijn. Alsof we wel móeten denken wat we denken. Toch kunnen we die
onophoudelijke gedachtes tot stilstand brengen. De bovenstaande techniek is
daarbij heel behulpzaam. Als je dat doet zul je merken dat allerlei gedachtes
zich aan je opdringen, en op een gegeven moment vergeet je waarschijnlijk het
tellen en ben je weer helemaal opgeslokt door het denken, zit je er weer
middenin. Dat is zeker in het begin heel normaal. Maak jezelf er dan ook geen
verwijt van op het moment dat je het constateert, maar ga gewoon weer door met
tellen.
Zie voor meer aanwijzingen: 'Meditatie'
.
Voor een meer theoretische
beschouwing: Boeddhistische
psychologie :
3.
GRONDEN.
Ga staan, zet je handen in je zij en buig
wat door je knieën. Veer wat op en neer. Voel hoe je voeten door de grond heen
willen.
Ook: Zet je voetchakra’s open (stel je voor
dat onderaan je voeten een soort poortje zit dat je open en dicht kunt doen).
Fantaseer dat er vanuit je stuitje een buis loopt naar het midden van de aarde.
Laat nu de aarde energie binnenkomen door je voetchakra’s, je hele lichaam
vullen terwijl die weer afgevoerd wordt door die buis. Zie dit als een stroom,
een doorlopend proces.
4.
ZEG JA TEGEN JEZELF
Laat het woord ‘Ja’ door je lichaam gaan.
Laat het raken aan al je spieren, bloedvaten, gewrichten en organen, doe dat
een dag lang, zo vaak je er aan denkt. Kijk eens wat er dan gebeurt.
5.
HERINNER JE GOEDE DINGEN
Ga eens terug naar toen je kind was. Waren
er toen momenten dat je je gelukkig voelde, veilig, tevreden, kortom dat je je
goed voelde? Kan hetzelfde je nu ook goed doen?
6.
EEN HERINNERING KAN JE STERKER MAKEN
Zeker als er iets is waar je nu tegenop ziet,
kan een herinnering aan een situatie waarin je iets soortgelijks tot een goed
einde bracht, of meer in het algemeen, een herinnering aan een gevoel van
kracht, van energie, je steun geven.
7. TRAIN
JEZELF IN SUCCES
Ons leven wordt bepaald door wat wij over onszelf geloven. Zorg daarom
regelmatig voor kleine succesjes.
Stel jezelf kleine doelen, de keuken schoonmaken bijv. en ga er dan
voor. Het helpt als je je van te voren al je succes voorstelt: zie in gedachten
hoe de keuken blinkt, ruik de frisse geur, hoor anderen complimenten maken,
voel hoe tevreden je bent. Wanneer je slaagt in je eigen doelstellingen ga je
steeds meer in jezelf geloven, en dat
leidt automatisch tot meer succes.
Je kunt ook nieuwe overtuigingen ontwikkelen door doelstellingen
voor je leven te formuleren en ook hier weer de uitkomst ervan te visualiseren.
Bepaal je doel zo nauwkeurig mogelijk, en zie ook dan in gedachten hoe het is als je het bereikt hebt.
Maak die fantasie zo levendig mogelijk: zie de beelden, hoor de stemmen, ervaar
je gevoelens.
8. VERANDER STANDAARDGEDACHTES
Ruil gewoonte-oordelen over jezelf in voor
betere.
Herinner je je negatieve 'gevleugelde
woorden', telkens terugkerende uitdrukkingen, levensmotto’s van je ouders? Bijv. 'Wij hebben ook altijd
pech'. Of 'Wie voor een dubbeltje geboren is…'
In hoeverre geloof je dat deze zinnetjes
ook voor jou waar zijn?
Zijn er oordelen die jouw ouders vaak over jou hadden: bijv. 'jij
zult ook nooit een stap te veel doen' of 'Je kunt haar ook nooit iets
vertellen.' Misschien dat je bij tijd en wijle nog steeds zo naar jezelf kijkt.
Zijn er van die negatieve uitdrukkingen van je ouders die nog steeds in jouw
hoofd zitten, schrijf die dan op een papiertje en verscheur dat papiertje.
Bedenk een opmerking of oordeel dat positiever is en beter bij je past of
waarvan je wilt dat het in de toekomst bij je gaat passen. Bij bovengenoemde voorbeelden zou dat kunnen
zijn: 'Ik zet mij in voor dingen waarin ik geloof' en 'Ik ga zorgvuldig om met
wat mensen mij vertellen.'
9. VERWIJT ANDEREN WAT JE JEZELF VERWIJT
Verwijt je jezelf iets? Maak hetzelfde verwijt in
gedachten naar een aantal andere mensen die je kent. Waarschijnlijk relativeert
dat de ernst van het (zelf)verwijt.
10. GELUKKIG ZIJN IS EEN BESLUIT
Wat voor vervelende dingen er ook
gebeuren, je kunt altijd besluiten om desondanks gelukkig te zijn. Gelukkig
zijn is een besluit, niet een gevolg van dingen die gebeuren.
Zoals Marcus Aurelius al zei: ’het zijn
niet de dingen die gebeuren die ons een bepaald gevoel geven, maar onze houding
tegenover die dingen’. Bhagwan zei het zo: ‘Ook in de gevangenis kun je je
eigen lied zingen’. We hebben vaak het idee dat ons geluk afhangt van wat ons
overkomt, het vinden van een geliefde, een nieuwe auto, een betere baan. Deepak
Chopra noemt dat genot, na bepaalde tijd verflauwt de opwinding daarover en
moeten we weer wat nieuws zoeken. Werkelijk geluk is een manier van zijn,
waartoe je eenvoudigweg kunt besluiten: nu voel ik me gelukkig. En het
opmerkelijke is dat dan de goeie dingen in de buitenwereld meer dan anders naar
je toekomen.
Bhagwan: Het
mosterdzaad. Wassenaar, Miranda, 1979
Deepak Chopra:
Leven in liefde. Corhen, Servire, 1997.
Stefan Klein: Geluk kun je maken
11. GEEF HET VERZET OP
Als je je niet goed voelt, boos,
verdrietig, jaloers, angstig bijv. vraag je jezelf dan eens af waar je je tegen
verzet. We hebben vaak meer last van ons verzet tegen wat er gebeurt dan van
het feit zelf. Stel je bent boos omdat je een bekeuring hebt gekregen. Staat
jouw leven echt op zijn kop omdat je € 100 kwijt bent? Of verzet je je tegen
het systeem dat die boete heeft opgelegd, of tegen jezelf dat je zo stom was?
Geef je verzet op, denk dingen als: het is goed dat er regels zijn. Mensen
maken nou eenmaal fouten, ik dus ook. Ik lever een financiële bijdrage aan de
maatschappij.
Zie ook: Verzet
12. VIA JE LIJF JE GEVOEL BEINVLOEDEN
Gebruik je lichaam om jezelf een bepaald
gevoel te geven.
Wat we denken heeft invloed op ons
lichaam. Maak maar eens een seksuele fantasie en kijk of je lichaam daarop
reageert. Maar andersom werkt het ook, als je je vuist balt voel je iets van
boosheid. Je kunt daar gebruik van maken door je lichaam in een bepaalde stemming
te brengen. Laat bijvoorbeeld af en toe een soort clowntje door je lichaam
wandelen, die hier en daar aan je organen kietelt, een grapje maakt of laat het
woord 'Ja' door je hele lijf gaan.
Je kunt ook al je cellen groen verven en
daarmee de kracht van de Hulk voelen, of je voorstellen dat je hele lichaam een
stralend gouden kleur uitzendt.
-------
Wanneer je jezelf klein en onbelangrijk
voelt, druk je dat waarschijnlijk ook in
je lichaamstaal uit. Oefen jezelf - als je alleen bent - daarom in de manier
waarop je staat, zit en spreekt als iemand die vol zelfvertrouwen is. Overdrijf
eerst een beetje en zeg: 'ik ben geweldig' en laat je lichaam dat ook
uitdrukken. Schakel daarna over naar 'ik ben o.k.' Probeer de lichaamshouding
en de manier van praten die horen bij hoe hij je zou willen voelen eerst uit op
een klein groepje vertrouwde mensen, en breid het dan uit naar anderen.
Uit: David J. Lieberman:
Verbeter uzelf
St. Martin's Griffin, New York ISBN 90 215 8752
1 blz 63
13. STOP HET PIEKEREN
Als je merkt dat je over iets voortdurend tobt, maak
dan een afspraak met jezelf over het tijdstip waarop je over dat onderwerp zult
gaan nadenken.
Zoals al eerder beschreven zijn wij als mensen vooral
een denkend ras. En over sommige problemen kunnen we soms oneindig piekeren,
zonder dat het tot een echte oplossing komt.
Soms dient piekeren om een gevoel dat er onder zit
niet te hoeven voelen. We willen voor onszelf dan niet de machteloosheid, het
verdriet of de angst die er onder schuil gaat ervaren. Maar soms ook voelt het
gepieker als dwingend omdat we het gevoel hebben dat we tot een oplossing
móeten komen om weer rust te kunnen vinden. Het omgekeerde is vaak het geval,
als we die rust onszelf toch kunnen geven, ondanks het feit dat we nog geen oplossing
hebben bedacht, komt van daaruit soms spontaan een nieuwe gedachte, een nieuwe
invalshoek te voorschijn. De uitdrukking: ‘daar moet ik nog eens een nachtje
over slapen’ is veelzeggend in dit verband. Om actief het piekeren stop te
zetten kun je met jezelf afpreken welk tijdstip je gaat reserveren om over dit
bepaalde onderwerp uitvoerig na te denken. Het is niet onaardig om dat zelfs in
je agenda vast te leggen. Het maakt je vrijer om naast het probleem dat om een
oplossing vraagt andere dingen te doen en je geeft je onbewuste, juist door er
even niet mee bezig te zijn, de gelegenheid om met een goede oplossing te komen
Vervang af en toe, in ieder geval in je
eigen gedachten, het woord 'moeten' door 'Ik kies ervoor om…'
Volgens Wayne Dyer bestaat ‘moeten’
helemaal niet. Er is niets wat we moeten. We kiezen altijd zelf. Dat we dingen
toch als verplichtingen beleven komt volgens hem omdat de consequenties van een
andere keuze voor ons overduidelijk onaantrekkelijk zijn.
Zo kunnen we zeggen: ik moet naar mijn
werk. Maar er is in absolute zin geen sprake van moeten, immers je kunt op
hetzelfde moment je baas bellen en ontslag nemen. De consequenties daarvan
kunnen verstrekkend en heel vervelend zijn, maar het blijft jouw vrijheid om
daar wel of niet voor te kiezen. En wat voelt beter voor je: het gevoel dat je
moet werken of dat je er voor kiest om naar je werk te gaan?
Bron: Wayne Dyer:
Niet morgen maar nu.
Utrecht: Bruna,
2000.
15. ANDERS
DENKEN
Anders denken dan je gewend bent kan je een
beter gevoel geven.
Als je een gedachte hebt over iemand
anders, over jezelf of over een gebeurtenis in de buitenwereld, kan het
verhelderend zijn om je 2 dingen af te vragen: is mijn gedachte waar en helpt
deze gedachte me om mij goed te voelen?
De rationeel-emotieve therapie, waaraan namen zijn
verbonden als die van Albert Ellis en René Diekstra, gaat uit van de stelling
van Marcus Aurelius, die luidt: het is niet de gebeurtenissen zelf die ons een
bepaald gevoel geeft, maar gevoelens worden veroorzaakt door onze gedachten
over die gebeurtenis. En gedachten kun je veranderen. Het helpt daarbij om je
oorspronkelijke gedachten nader onder de loep te nemen via twee vragen die je
jezelf kunt stellen: is het waar wat ik denk, en helpt het me om me goed te
voelen. Stel je hebt binnenkort een examen en je denkt: dat haal ik nooit. Is
die gedachte waar? Nee, je kunt namelijk niet weten of je het toch niet wel
haalt. En de tweede vraag: helpt de gedachte je om je goed te voelen? Waarschijnlijk niet. Dus ook dat is een reden
om je eigen gedachte bij te stellen. Een reëlere en prettiger gedachte zou
zijn: ik doe mijn best en zie wel wat er uit komt.
Zie: Diekstra, F.W. en
Dassen, W.F.M.: Rationele therapie.
Amsterdam, Swets &
Zeitlinger B.V., 1976.
Zie ook: gratis cursus
16. DANKBAARHEID
Gebruik loze momenten, wachten voor een
stoplicht bijvoorbeeld, of in de rij staan bij de kassa, om een aantal zinnen
te maken die allemaal beginnen met: 'Ik ben dankbaar voor….'
Vaak zijn we zo druk bezig met wat er
allemaal nog moet gebeuren, en wat we willen bereiken, dat we datgene dat we
wel hebben als 'normaal' accepteren. Het geeft een goed gevoel om af en toe
even bewust stil te staan bij wat we allemaal bezitten en aan goede dingen
ervaren.
Zie ook: 'Bovenbewustzijn'
17. ZET NEGATIEVE GEDACHTES VAN JE AF.
Heb je een onprettige gedachte, die maar niet weg wil?
Je kunt die gedachte, als je dat wilt, gewoon van je af zetten.
We voelen ons soms overspoeld door negatieve gedachten,
kunnen het maar niet stop zetten.
Alsof onze hersenen ons de baas zijn, in plaats van
dat wij het zelf zijn die dat instrument naar keuze gebruiken. Een snelle
manier om negatieve gedachten los te laten is je zelf te vragen: wat zit me
dwars? Als je het antwoord hebt kun je voor datgene dat niet goed voelt een
symbool bedenken of één woord, of misschien is het een persoon. Vervolgens
kun je dat symbool, dat woord, of die
persoon in gedachten op afstand voor je neer zetten. Fantaseer bijv. dat je in
de schouwburg zit, ergens achteraan, en dat je datgene dat jouw gedachten in
beslag neemt op het toneel zet. Als je wilt kun je ook nog het toneeldoek er
voor schuiven. Vervolgens kun je jezelf opnieuw de vraag stellen: is er nog
meer wat me dwars zit, en dezelfde procedure opnieuw doorlopen. Net zo lang tot
je voelt van hé, voor de rest voel ik me o.k.
Zie ook: Meditatie
en Focussen.
18. ELKE ZWARTE WOLK HEEFT EEN ZILVEREN
RAND
Als je vervelende dingen meemaakt, stel
jezelf dan eens de vraag: 'Waar is dit goed voor?'
New-agers zoals bijvoorbeeld Louise Hay,
Shakti Gawain en Marianne Williamson gaan ervan uit dat alles precies zo is als
het moet zijn, dus dat ook dingen die wij benoemen als vervelend of als
tegenslagen niet voor niets gebeuren. Neale Walsch, de schrijver van een aantal
boeken over zijn conversaties met God, meent dat alles wat er gebeurt onze
eigen creatie is. Misschien dat we onbewust die tegenslagen wensen om de
voordelen die ze ons tegelijk ook bieden, (ziek zijn bijvoorbeeld verlost je
ook even van je werkdruk) of omdat we willen leren met nare situaties om te
leren gaan dan wel omdat er een verborgen sleutel inzit naar meer voorspoed en
geluk (ontslag betekent misschien een veel betere baan in de toekomst). Het kan
ook zijn dat we dingen laten gebeuren omdat het onze overtuiging bevestigt
(bijv.: ik heb ook altijd pech). Het credo van de new-agers is dus: ‘alles wat
gebeurt is goed’ Vind je dit allemaal te ver gezocht, dan nog kan de vraag:
‘waar is het goed voor’ bij vervelende dingen je op een ander denkspoor
brengen, je kunt de zaak even vanuit een ander perspectief benaderen. Het haalt
je als het ware uit de slachtofferrol en het zet je gedachten weer in de
richting van de goede dingen des levens. Je zou kunnen beginnen met
betrekkelijk kleine dingen zoals bijvoorbeeld wanneer je iemand opbelt die in gesprek
blijkt te zijn. Waar is het goed voor dat je deze persoon op dit moment niet
kunt bereiken? Had je wel een goede reden om hem te bellen? Ben je iets anders
gaan doen dat beter was dan dat telefoongesprek? Soms ontdek je pas veel later,
bijvoorbeeld als je die persoon later wel spreekt, waar het goed voor was dat
je op het moment dat hij in gesprek was geen contact met hem kon maken.
Het geldt niet alleen voor situaties, maar
ook voor nare gevoelens zoals angst of schuld. Vraag je zelf daarbij af, wat
die angst, woede, jaloezie, het schuldgevoel e.d vóór je doet. Je kunt daar
evt. de techniek voor gebruiken die hieronder onder 'automatisch schrift'
beschreven staat. Bedenk dat als er geen enkel voordeel zou zijn bij dit soort
gevoelens, je ze onmiddellijk zou laten vallen.
Hay, Louise: Je
kunt je leven helen.Groningen, De Zaak, 2001.
Gawain, Shakti:
Leven in het licht. Deventer, Ankh-Hermes, 1987.
Williamson,
Marianne: Terugkeer naar Liefde. Groningen, De Zaak, 1993.
Walsch, Neale,
D.: Een ongewoon gesprek met God. Utrecht, Kosmos-Z&K, 2002.
Zie verder: 'Positieve
blik'
Als je je niet al te happy voelt, kan het helpen om voor
jezelf tien zinnen op te schrijven of in je gedachten uit te spreken, die
allemaal beginnen met: Ik ben trots op mezelf omdat ik…..
Trots zijn op jezelf is voor veel mensen heel
moeilijk. Uitdrukkingen als hoogmoed komt voor de val, hij loopt naast zijn
schoenen en je kop niet boven het maaiveld uitsteken, geven aan hoe er over het
algemeen negatief gereageerd wordt op uitingen van zelfwaardering. En vaak zijn
we zelf ook meer bezig met onze tekortkomingen dan met onze positieve
eigenschappen. Er is echter een verschil tussen opscheppen, wat eerder een
compensatie is voor een gebrek aan eigenwaarde en van je zelf houden, met je
goede en slechte kanten. Op momenten dat je nogal kritisch naar jezelf toe
bent, kan het helpen om weer in evenwicht te komen door je aandacht actief te
richten op de prestaties die je hebt geleverd, de goede dingen die je hebt
gedaan. Als je de neiging hebt om depressief te zijn is het bovenstaande een
goede oefening om gedurende langere tijd elke avond voor het slapen te gaan doen.
20. POSITIEVE VERWACHTINGEN
Bedenk voordat je ’s avonds inslaapt, wat
een leuke dingen de volgende dag zou kunnen brengen.
Het is prettig om met positieve gedachten
in slaap te vallen. Stel je de dag van morgen voor, en bedenk welke prettige gebeurtenissen
zich kunnen gaan voordoen, welke aardige mensen je waarschijnlijk zult
ontmoeten en wat je mogelijk zelf voor goede dingen zult bewerkstelligen. Je
hebt de kans dat je daarmee de dag van morgen met goede verwachtingen begint,
en die instelling zal je mede helpen om de goede dingen er uit te halen,
misschien zul je ze daardoor zelfs extra te weeg brengen.
Naar: Norman
Vincent Peale: De kracht van positief denken.
Amsterdam:
Elsevier, 1980
21. PRIMING
Spreek
de zin ‘ik voel me gelukkig’ eens in jezelf uit - in verschillende situaties -
de komende dagen.
Met taal kun je iemands gedrag beïnvloeden.
Wie een tekst leest met veel woorden als bloemetjesjurk, rollator
en vergeetachtig, blijkt daarna vanzelf wat langzamer te gaan lopen. (Uit Christine
Swankhuisen en Bert Pol: Taal werkt, ook ongemerkt)
Zo kun je door voor jezelf bepaalde woorden uit te spreken je eigen gevoel beïnvloeden. Voel je het verschil in je lichaam als je de volgende woordparen uitspreekt: gelukkig-ongelukkig, actief-passief, assertief-verlegen, vriendelijk-nors? Als je wandelt of fiets, zeg dan eens een paar keer het woord ‘sneller’.
22. VERANDER 'MAAR' IN 'EN'
Verander in praten en denken het woord
'maar' in 'en'. Bijvoorbeeld: 'Ik wil gaan wandelen maar het regent', verander je in 'Ik wil gaan wandelen en het
regent'. Je zult merken dat je dan meer keuzevrijheid hebt.
Woorden gebruiken we doorgaans vrij
automatisch. Soms perken woorden onszelf en anderen in. Zoals bijvoorbeeld bij
het woordje 'maar' het geval is. Het gebruik
van dit woord houdt vaak een ontkenning van een eerdere opmerking in: 'Ik wil
gaan wandelen maar het regent'. Alsof het feit dat het regent automatisch voor
je inhoudt dat je niet kunt gaan wandelen. Verander je 'maar' in 'en', zodat
jouw uitspraak wordt: 'Ik wil gaan wandelen én het regent', dan heb je
meer keuzevrijheid, je kunt ook een paraplu opsteken. Ook naar anderen toe is
het gebruik van het woord 'en' vaak prettiger dan 'maar': Stel je echtgenoot
meldt dat hij vanavond bij Jaap voetballen gaat kijken en jouw reactie is: Maar
je zou toch vanavond de kinderkamer schilderen. Het 'maar' klinkt hier als een
verwijt, een ontkenning van de wens van jouw man om naar Jaap te gaan. Reageer
je met: en je zou vanavond de kinderkamer gaan schilderen, houdt dat
meer ruimte in voor je eega om zelf een oplossing te bedenken.
23. LAAT HET VERLEDEN EN DE TOEKOMST LOS
Voel een dikke schil om je heen. In die
schil zitten al jouw ervaringen uit het verleden, prettige dingen, dingen waar
je je voor schaamt, mislukkingen. In die schil zitten ook al jouw plannen en
fantasieën over de toekomst. Voel even hoe zwaar die schil is en hoe druk het
daarin is.
Maak die schil nu open, zoals je een
sinaasappel opensnijdt en stap uit die schil. Je bent nu zuiver en onveranderlijk
'zijn'.
24. VERLICHT JEZELF
Ga in gedachten op een bergtop zitten. Laat het zonlicht door al
je poriën binnenkomen. Zie en voel hoe heel je lichaam verlicht
wordt.
Zit je ergens mee en heb je even geen goede
vriend bij de hand, fantaseer dan een wijs iemand in de stoel tegenover je, en
praat met hem of haar. Luister goed naar zijn of haar antwoorden. Ook een
stilte of een gebaar kan een antwoord inhouden.
Het is bijzonder dat we in onze fantasie
een wijs iemand kunnen oproepen, die soms antwoorden op onze vragen geeft,
waarvan de originaliteit je geweldig zal kunnen verbazen.
Misschien heb je meer wijsheid in huis dan
je zelf voor mogelijk houdt, misschien verbind je je door middel van zo’n
fantasie met een externe wijsheid, wie zal het zeggen. Als je geen vragen
stelt, maar het je lukt 'leeg' dus eigenlijk zonder te denken en zonder enige
verwachting te luisteren naar jouw eigen wijze man of vrouw, kan het zijn dat
hij/zij je hele nieuwe dingen vertelt.
Bron: John Stevens: Awareness;
Palo
Alto, Am. W. publ. Comp,
1971, blz.161.
Luister naar: Geleide
fantasie
26. WELK GEVOEL GEVEN MENSEN JOU?
Ga rustig voor een spiegel zitten en denk
achtereenvolgens aan verschillende mensen. Let op de veranderingen van je
gezichtsuitdrukking, benoem de gevoelens die daarbij horen.
27. TERUGNEMEN VAN PROJECTIES.
Wat je over een ander zegt, kun je meestal bij jezelf herkennen.
Je zult ontdekken dat wat je in een ander
afkeurt ook bij jezelf aanwezig is.
Bron: Deepak
Chopra: Leven in liefde.
Servire, 1997.
Probeer eens een uitgestrekte wijsvinger met
je andere wijsvinger naar beneden te duwen. Dat gaat makkelijker als je 'nee'
zegt dan wanneer je 'ja' zegt. Hiervan kun je gebruik maken door jezelf vragen
te stellen die met ja of nee te beantwoorden zijn. Je wijsvinger zal het
antwoord geven.
Je spieren span je sterker aan als je Ja
zegt, dan wanneer je Nee zegt. Ook al weet je bewust geen antwoord op een vraag
die je jezelf stelt, je lichaam weet het antwoord vaak wel. Door je
spierspanning te meten door bijv. druk uit te oefenen op je uitgestrekte
wijsvinger kun je weten wat het lichamelijke, meer intuïtieve antwoord is op
een vraag die je jezelf stelt.
Pendelen werkt ongeveer op dezelfde manier.
Het versterkt kleine spierspanningen in je arm. Een pendel maak je door een
gewichtje aan een touwtje te hangen, een sleutel bijvoorbeeld. Neem het touwtje
in je handen en laat het gewichtje en je arm vrij zweven. Bepaal vervolgens
welke beweging van het gewichtje 'ja' betekent en welke 'nee': zeg bij jezelf
Ja en kijk hoe de pendel beweegt. Doe dat vervolgens voor Nee. Je bent nu klaar
om vragen aan jezelf te stellen.
29. IEDER ZINGT ZIJN EIGEN LIED
Let op wat je zingt of neuriet, het kan
een boodschap inhouden.
Ons onbewuste geeft ons op veel manieren
boodschappen door, door dromen, zgn. vergissingen* maar ook in liedjes die we
min of meer onbewust zingen of in ons hoofd hebben. Als je jezelf betrapt op
zo’n liedje in je hoofd, let dan eens op de tekst van zo’n nummer. Het is niet
onwaarschijnlijk dat die tekst heel toepasselijk is voor de stemming waar je op
dat moment in verkeert of het probleem waar je mee worstelt.
Bron: Schutz, W.C.: Joy, expanding human awareness.
New York: Grove Press, Inc.1967.
*Zie hiervoor: 'Bovenbewustzijn'
30. ZOEK JE
WARE DOELSTELLING
Ga
uit van een doel dat je spontaan te binnen schiet, en vraag je dan telkens af:
waarom wil ik dat?
Bedenk wat je zou willen, kijk naar het eerste wat in
je gedachten op komt.
Stel dat het geld is. Waarom wil je dat , wat zou je
er mee willen doen?
Misschien is je antwoord: om een nieuwe auto te kopen.
Vraag je dan af waarom wil ik een nieuwe auto? Misschien: vanwege de prestige,
of omdat je vervoer wilt waar je op kunt vertrouwen. En vraag je zelf vervolgens
waarom je dat wilt. In deze voorbeelden zou dat kunnen zijn: ik zoek aandacht,
waardering; ik heb behoefte aan veiligheid. Waarom?
Als je die lijn van denken doorzet, kom je
uiteindelijk uit bij je grondwaarden en basisdoeleinden in jouw leven. Alle verlangens
zijn uiteindelijk daarop terug te voeren.
The Daily Guru
31. DE KERK IN HET MIDDEN LATEN
Aan welk gedrag van anderen erger jij je het
meest? Grote kans dat jijzelf het omgekeerde probeert te doen.
Heb je een hekel aan mensen die veel
praten, dan ben jij vast iemand die goed wil luisteren. Goeie kans echter dat
je dat overdrijft. Ontdek je voor jezelf zo’n tweedeling: erger je je aan
bepaald gedrag en vind van jezelf dat je altijd het omgekeerde doet, dan kan
het nuttig zijn om te zien wat het voordeel van het gedrag van die ander is, en
het nadeel van wat jijzelf doet. Bij het bovenstaande voorbeeld - ergernis als
mensen veel praten terwijl jezelf vooral luistert - zou je conclusie wellicht
kunnen zijn, dat je jezelf te kort doet, weinig aandacht krijgt voor jezelf,
misschien zelfs van anderen te horen krijgt: 'Je weet nooit van hem wat hij er
zelf van denkt' terwijl het voordeel van veel-praterij kan zijn dat dergelijke
mensen veel energie aan een gezelschap toevoegen, en andere mensen vaak ook wat
loslippiger maken. Meestal is een dergelijk inzicht alleen niet genoeg en moet
je eerst naar een diepere laag van jezelf om je eigen gedrag bij te stellen:
Wanneer ben ik voor het eerst dit gedrag waar ik me zo aan erger tegengekomen
en waarom heb ik er zoveel last van: wat is de pijn die me daardoor (in het
verleden) is aangedaan?
Daniel Ofman: Bezieling en kwaliteit in organisaties. Kosmos,
2002.
Zie ook: kernkwadranten
Door automatisch schrift kunnen er dingen bij je bovenkomen,
die je, als je er bewust naar zou zoeken, niet kunt vinden. Automatisch schrift
brengt je in een soort trance, die de weg opent naar een diepere laag van
weten.
Als je een vraag hebt, bijv. waarom drink ik toch
zoveel, waarom hou ik van Marie, waarom ben ik zo angstig, schrijf dan minstens
twintig antwoorden op, zonder enige pauze, zonder na te denken. Herhaal elke
keer de aanhef van de zin, dus: ik drink zoveel omdat… of ik hou van Marie
omdat…en geef dan het allereerste antwoord dat in je opkomt.
Er komen wellicht een heleboel onzin antwoorden boven,
schrijf ze zonder oordeel op. Achteraf kun je wel zien of er iets bij zit dat
hout snijdt.
Ben je iemand die zich goed kan concentreren dan kun
je die zinnetjes ook voor jezelf hardop uitspreken in plaats van ze op te
schrijven.
Deze oefening is ontleend aan: Branden, N.: Zelfwaardering.
Baarn, Tirion, 1996
Als je boos bent kun je je afvragen: wat
in mij maakt dat ik deze gedachte heb? Is het iets dat ik zelf ook doe, of
wellicht zou willen doen?
Als we boos zijn, zijn we doorgaans vooral
bezig met wat een ander verkeerd heeft gedaan. Maar het hoeft geen automatisme
te zijn, dat wanneer een ander ons benadeelt of zich in jouw ogen
afkeurenswaardig gedraagt, dat je daar kwaad over bent. Je kunt ook de aandacht
naar jezelf verplaatsen en jezelf de vraag stellen: waarom ben ik boos
als zij iets verkeerds doet? Er bestaat een vuistregel die zegt dat we
doorgaans boos worden om twee redenen: de ander doet iets dat we zelf ook doen,
maar van onszelf niet zien, of iemand doet iets dat we zelf ook wel zouden
willen doen, maar niet durven.
Stel, je wordt gesneden in het verkeer. Je
eerste reactie is wellicht: stomme hufter. Maar met bovenstaande vuistregel kun
je ook bedenken of jezelf misschien ook wel eens een verkeersfout maakt die
lastig is voor een ander, of meer in het algemeen: geef ik een ander wel eens
niet de ruimte die hij denkt nodig te hebben? En om een voorbeeld te noemen wat
betreft kritiek hebben omdat iemand iets doet wat je zelf niet durft: Stel dat
je bang bent om een groep mensen toe te spreken, maar dat best wel zou willen,
omdat je het fijn lijkt om zoveel aandacht te krijgen. Het is goed mogelijk dat
je iemand die wel een voordracht houdt dan gaat zitten afkraken.
Voel je lichaam van kruin tot voetzolen. Kijk of er
een plek is die meer aandacht vraagt dan de rest. Hoe voelt het daar? Welk
psychologisch gevoel hoort daarbij?
Onze gevoelens uiten zich doorgaans ook lichamelijk.
Als we boos zijn worden we rood, als we bang zijn voelen we ons hart
kloppen, op andere momenten hebben we knikkende knieën, zetten onze borst
op, of fronsen we onze wenkbrauwen. Van dat gegeven, dat psychologische
gevoelens zich lichamelijk vertalen kunnen we gebruik maken om via de
omgekeerde weg te ontdekken wat we nou eigenlijk voelen. In extreme gevallen
weten we dat wel, maar andere dingen kunnen knagen zonder dat we er nou precies
de vinger op kunnen leggen. En het lijf kan het ons vertellen. Tast je lichaam
af van kruin tot voetzolen, en je zult waarschijnlijk ontdekken dat er ergens
in je lichaam een plek is die wat meer aandacht vraagt dan de rest. Blijf dan
een minuut lang met je aandacht bij die plek. Ervaar hoe het daar precies
voelt: trekt het, voelt het als druk, is het constant of zijn het scheuten, is
het sterk omlijnd of heeft het uitstraling etc. etc.
De volgende stap kan zijn om jezelf de vraag te
stellen: als er een voorwerp zou zitten op die plaats in mijn lijf, wat voor
voorwerp zou dat dan kunnen zijn?
Heb je dat allemaal gehad, dan wordt het
tijd om dat gevoel in je lichaam te verbinden met een psychologisch gevoel. Ga
daar niet over nadenken maar laat het als het ware vanzelf bovenkomen. Vraag
het aan die plek: wie of wat ben jij en luister dan goed. Een of twee woorden
is genoeg, bijv.: verdriet, of: machteloos/boos. Als het gevoel juist is zul je
een verandering merken op de plek in je lichaam waar je net mee bezig was. Deze
techniek staat bekend onder de naam focusing. Er zijn trainers die je erbij kunnen
begeleiden, en er bestaan verschillende boeken over. Bijv: Eugene Gendlin:
Focussen. (Uitgever: de Toorts, Haarlem, 1981). Een samenvatting van dit boek
vind je op de site van A. Heer. Zie ook: focusing
35. EMOTIONELE FLEXIBILITEIT
Bekijk je gedachten, emoties en gedragingen met nieuwsgierigheid en
vriendelijkheid. Categoriseer je gedachten
(bijv. positief, negatief, cynisch, grappig),
je gevoelens (bijv. boos, angst) en je gedrag (bijv. agressief,
liefdevol). Maak je zelf ervan los, het zijn slechts gedachten en emoties. Je
hebt dan een vrije keus hoe jij er op wilt reageren.
Susan David: Emotionele
flexibiliteit
36. AANDACHT
Je
kunt in het hier en nu komen door zodra je merkt dat je gedachten in het
verleden of de toekomst verwijlen, stop te zeggen tegen jezelf en naar iets uit
je omgeving te kijken. Werkelijk kijken, merk op hoe het voorwerp er precies
uitziet, welke details je kunt onderscheiden.
The Daily Guru
37. HIER EN NU
Maak gedurende een paar minuten voortdurend de zin af:
Nu ben ik me bewust van…
Heel vaak zitten we in ons hoofd, denken we over
dingen na. Zo kunnen we ergens naartoe gelopen zijn, zonder dat we onderweg
bewust iets gezien hebben. Ons brein maalt maar door. Je kunt gemakkelijk weer
alert worden, je weer in het hier en nu plaatsen, door in jezelf een aantal
keren achter elkaar de zin af te maken:
'nu ben ik me bewust van…'
Je kunt dat in allerlei situaties doen, bijvoorbeeld als
je rustig alleen thuis zit, tijdens een wandeling, in een vergadering. Je zult
merken dat je dan de dingen om je heen helderder ziet, ruikt en voelt, en het
kan ook zijn dat je je bewust wordt van dingen in jezelf, spieren die je op dat
moment gebruikt, je ademhaling, de manier waarop je zit, de dingen die je denkt
enzovoort.
Naar: Passons, W.R.: Gestalt approaches in counseling.
New York: Holt, Rinehart and Winston, 1975. Blz. 48.
38. LET OP IEMANDS STEM
Is die monotoon, schril, melodieus, zacht,
goed gearticuleerd, geforceerd?
Vraag je af welke emotionele reactie de
kwaliteit van iemands stem bij je oproept. Wordt je bijvoorbeeld geïrriteerd
door een harde stem? Wat is de bijbehorende emotie van de ander volgens jou?
Slijmerig, aanvallend, vragend, sexy?
Uit: Perls, Hefferline en Goodman: Gestalttherapie
39. EET JE BEWUST?
Waar is je aandacht terwijl je eet? Bij de conversatie,
bij je eigen gedachten? Proef je alleen de eerste hap of alles? Kauw je
uitvoerig, voel je je kauwspieren, het doorslikken?
Uit:
Perls, Hefferline en Goodman: Gestalttherapie
Gevoelswoorden geven meer intimiteit.
Proef je het verschil tussen: 'Het is een
rotvent', 'Ik vind hem een rotvent' en 'Ik voel me door hem in de zeik gezet'?
Je hebt meer contact met jezelf en met anderen als je zinnen begint met 'Ik
voel….' in plaats van 'Het is….' . Een tussenpositie wordt daarbij ingenomen
door zinnen die beginnen met 'Ik
vind….'.
Woorden bepalen mede onze wereld. Waar wij
zeggen: ik heb de bus gemist, is de Spaanse uitdrukking: de bus liet mij staan.
Door het langdurig gebruik van dezelfde woorden of uitdrukkingen lijken die
woorden meer waarheidsgehalte te krijgen. Zo lijkt het woord cacao voor ons
'echter', roept ook meer een chocoladesmaak op dan het onbekende woord kakouw.
Je zult ook kunnen opmerken dat cerebrale types vaker zullen zeggen: ik denk
dat je gelijk hebt, mensen die meer met zintuiglijke indrukken doen, spreken
meer met woorden als: ik zie wat je bedoelt terwijl meer emotioneel
ingestelde mensen het hebben over: ik voel daar wel voor. Maar
wat is, kan veranderen.
Aangezien we gevoelens meer als wezenlijk
deel van onszelf ervaren dan wat we denken hebben gevoelstermen de neiging om
een gesprek persoonlijker te maken, opener, met minder afweer.
Zie je daar het belang van in, dan helpt
het om je taal in dit opzicht een beetje te wijzigen.
Je kunt je daarin oefenen door een aantal
zinnen op te schrijven die beginnen met 'Het is…' en deze te veranderen in
zinnen die beginnen met 'Ik vind…' en vervolgens met 'Ik voel….'. Bijv.: het
is mooi weer; ik vind het jammer dat ik binnen moet zitten; ik voel
me opgesloten.
'Het' mag ook zijn: 'hij' of 'zij'. Bijv.
Zij is een moordgriet, ik vind haar geweldig, ik voel me
erg tot haar aangetrokken.
Niet alleen helpt het uiten van je
gevoelens om tot betere contacten te komen met anderen, het geeft je ook meer
inzicht in jezelf, je komt dichter bij jezelf te staan.
41. ENERGIE TERUGHALEN
Laat in gedachten een beeld (of een symbool) verschijnen van een
bepaald onderwerp, situatie of persoon waar je op dit moment erg mee bezig
bent. Zie dat plaatje op enige afstand van jezelf staan. Laat de energie die de
inhoud van dat plaatje op jou uitoefent uit je lichaam stromen en stuur die
energie terug naar die situatie, persoon of onderwerp. Haal de energie die jij
er in hebt gestoken naar jezelf terug.
Schep om deze oefening te doen je eigen
ruimte om je heen.
Dit kun je doen door voor je, achter je,
links en rechts van je, en boven en onder je een roos te visualiseren (in je
fantasie voor je te zien), die met elkaar jouw eigen ruimte afbakenen, een
ruimte die helemaal van jou is, waarin jij de baas bent. Als je merkt dat er
mensen of onderwerpen door jouw ruimte spoken, vraag ze dan om buiten jouw
ruimte te gaan staan. Zet nu in gedachten de persoon of de situatie waar je zo sterk aan moet denken achter de
roos die voor je staat. Voor die situatie kun je ook een symbool gebruiken of
een korte omschrijving in woorden; zie dan in het laatste geval de tekst
letterlijk voor je staan. Fantaseer een open kartonnen doos naast je, binnen je
eigen ruimte, en laat alle energie die dat onderwerp op jouw heeft gericht uit
je lichaam en in die doos vloeien. Plak de doos dicht en stuur hem via de roos
die voor je staat retour afzender, stuur de doos dus naar het onderwerp toe.
Zie vervolgens schuin boven/voor je een zon staan,
jouw eigen zon. In die zon zit een sterke magneet, die alle energie die jij in
het onderwerp hebt gestopt eruit haalt. De zon brandt deze energie schoon tot
nieuwe, vitale energie en zendt die schone energie via zijn straling terug naar
jouw lichaam.
42. LIEFDE ZENDEN
Zend liefde naar anderen, zet de ander in
je fantasie in het licht, bedelf ze onder bloemen of hartjes, of denk
simpelweg: ik hou van jou.
Je zult het vast wel eens meegemaakt hebben
dat je sterk aan iemand dacht en dat op dat moment die bewuste persoon jou
opbelt. Of dat je iemand strak in zijn nek kijkt, en dat de aldus benaderde
zich gaat omdraaien. Gedachten hebben kracht. Je kunt als je dat wilt daar
gebruik van maken door geliefden, vrienden en kennissen regelmatig een portie
liefde toe te sturen. Dat is goed voor hen, maar het kan je zelf ook in een
betere stemming brengen. Zoals ik de Daila Lama eens hoorde zeggen: ik stuur
elke dag positieve energie naar de Chinezen, helpt het niet voor hen, dan helpt
het in ieder geval voor mij. Je kunt hetzelfde ook doen naar wildvreemden die
je op straat toevallig ziet. Het is niet denkbeeldig dat je ze ineens op ziet
kijken, of glimlachen. Wees voorzichtig met negatieve gedachtes, niet alleen is
dat vervelend voor anderen, het komt doorgaans als een boemerang bij jezelf
terug. Ben je toch kwaad op iemand fantaseer dan even een kooi om jezelf heen,
waar jouw boze gedachtes niet doorheen kunnen dringen.
43. GEEF ’S EEN COMPLIMENT
Als je iets in anderen waardeert, laat hun dat weten.
Allemaal willen we aandacht en waardering. Waarom
zouden we niet geven wat we zelf graag willen hebben? Dus als je iets tegenkomt
dat je waardeert, laat het de ander even weten. Zeg het rechtstreeks of stuur
een mailtje of een kaartje. In onze cultuur is dat niet echt normaal. Zo hoorde
ik Rudi van den Hoofdakker, de psychiater, op de radio vertellen dat Simek
tegen hem had gezegd dat hij zo’n lieve glimlach had. Van den Hoofdakker was
daardoor onthand en vond dat een dergelijke opmerking in onze cultuur alleen
bij versieren thuishoorde.
Dus een drempeltje moet je misschien wel over, maar
het levert jezelf veel goeds op, je aandacht wordt een beetje gericht op het
goede in de wereld, en ook al reageren mensen er soms moeilijk op, in hun hart
vinden ze het doorgaans heel leuk.
44. WAARDEER EEN COMPLIMENT
Als iemand je een compliment maakt, zeg
dan gewoon: dank je wel.
De vorige oefening ging over complimenten
geven, maar er is ook wel iets te zeggen over complimenten in ontvangst nemen.
We denken vaak dat we bescheiden moeten zijn: vind je dit een mooie bloes? O,
die heb ik voor een habbekrats op de markt gekocht. En onbedoeld geven we
daarmee degene die zijn waardering uitsprak kritiek terug in de zin van: jij
hebt ook weinig smaak. Er is een heel eenvoudig antwoord mogelijk op een
compliment namelijk 'Dank je wel'. Eventueel kun je dat nog aanvullen met: 'ik
vind het leuk dat je dat zegt'. En zegt iemand: 'Ik hou van jou', dan kun je
antwoorden met: Ik ook……., ik hou ook van mijzelf.J
45. VERGEEF REGELMATIG
Vergeving van jezelf en anderen doet je
prettiger voelen.
Laat boosheid los. Laat schuldgevoel gaan. Maak bij verwijten
geen tegenverwijten. Geef de schuld niet aan anderen. Al deze dingen
vergiftigen je lichaam en je geest. Ze beperken je vermogen om het verleden te
laten rusten, in het hier en nu te zijn, en een toekomst te creëren zoals jij
die wilt.
In feite houden deze gevoelens en dit gedrag je gevangen in je
eigen hel. De sleutel naar vrijheid is jezelf en anderen vergeven.
The Daily Guru
46. LUISTEREN
Als een ander je iets vertelt, vat dan de kern
even samen. Het kan veel misverstanden voorkomen en het geeft de ander het
gevoel dat je hem echt gehoord hebt.
Er is een grappig bedoelde definitie van
een gesprek: wachten op een adempauze van iemand anders, zodat je je eigen
verhaal kunt gaan vertellen. En willen we niet allemaal aandacht en begrip? Een
gesprek kan winnen aan rust en diepgang als je geeft wat je zelf ook wilt
hebben: aandacht. Laat merken dat je de ander gehoord hebt. Dat kun je doen
door even samen te vatten wat de ander heeft gezegd, alvorens je eigen verhaal
te gaan vertellen, bijvoorbeeld: O, dus jij vindt deze regering maar niks? Het
bijkomend voordeel is dat het misverstanden uit de weg kan ruimen. Als je dit
doet, samenvatten van wat de ander heeft gezegd, zul je misschien ervaren dat
het niet meevalt om dat nauwkeurig te doen. Vaak zal je gesprekspartner een
aanvulling, een verduidelijking van zijn eerdere woorden willen geven.
47.
EMPATHIE
Luisteren naar iemand doe je door jezelf de vraag te
stellen: wat voelt iemand die dit (zo) zegt?
Het vorige thema was: de woorden van je gesprekpartner
even samen te vatten, alvorens zelf van wal te steken. De ander zal zich
hierdoor gehoord voelen.
Maar prettiger nog dan alleen gehoord worden is
begrepen worden. Iemand voelt zich begrepen als je niet alleen zijn woorden
hebt gehoord, maar ook de gevoelens die achter die woorden schuilgaan.
De
psychotherapeut Carl Rogers gebruikte hiervoor het woord empathie, je kunnen
inleven in de gevoelens van anderen. Maar je hoeft geen therapeut te zijn om
begrip te tonen voor een ander. Als iemand je iets vertelt kun je jezelf de
vraag stellen: hoe zou ik me voelen als mij dit overkomen was of nog
nauwkeuriger: wat voelt zij als zij dit (zo) zegt? Een voorbeeld: als iemand
zegt: ik heb weer vreselijke heibel met mijn vriend gehad, zou je dat kunnen
samenvatten als: dus jullie hadden weer ruzie? Maar als je naar de gevoelens
luistert die achter haar opmerking schuil gaat dan zou een reactie kunnen zijn:
zo te horen ben je het spuugzat al die ruzies?
Zie
ook luisteren
48. OORDELEN
Neem
in gedachten mensen die je kent en bekijk ze zonder oordeel.
We kunnen de wereld om ons heen nauwelijks
objectief waarnemen, er is vaak onmiddellijk een gedachte bij, een oordeel, een
afstoten of grijpen. Maar je kunt je daar in oefenen: Laat in gedachten
verschillende personen de revue passeren. Mensen die je sympathiek vindt, neutrale
mensen en mensen die je niet mag.
Observeer welke gedachten er over hen zich
opdringen, voel hoe je lichaam reageert. Herhaal dit proces en bedenk bij ieder
die in je gedachten komt: Net als ik is hij/zij bezig geluk te zoeken en pijn
te vermijden.
Bron: Feldman:
Het pad van eenvoud.
Utrecht, Servire
2002
49.
STEL GEEN EISEN
Als je merkt dat je iets per se wilt, verander dat dan
in een voorkeur.
We vinden het vaak moeilijk om iets te vragen. Doorgaans
komt dat voort uit de angst dat mensen nee zullen zeggen, of als ze toch ja
zeggen, dat jij ze belast, dat ze je het stiekem kwalijk zullen nemen. Angst
voor afwijzing dus. In feite eis je van de wereld dat die altijd ja tegen je
zegt. Natuurlijk is het prettiger om een ja dan om een nee te krijgen. Maar als
je voor jezelf aanvaardt dat mensen ook nee kunnen zeggen, ook al heb je liever
een ja, dan heb je je eis laten vallen, blijft er alleen een voorkeur over. En
wordt het makkelijker om iets aan een ander te vragen. Bovendien is de kans
groot dat de ander dan voelt dat jij hem echt vrij laat om ja of nee te zeggen.
Wat het meestal makkelijker maakt voor hem om ja te zeggen. Mensen hebben
immers nogal eens de neiging om zich te verzetten als ze het gevoel hebben dat
ze iets moeten.
Ook naar jezelf toe kun je opener en milder zijn als
je geen eisen aan jezelf stelt, maar alleen voorkeuren hebt. Als je van jezelf
eist dat je een bepaald examen haalt, zul je meer gespannen zijn, dan wanneer
je alleen maar liever slaagt dan zakt.
N.a.v.: Ken Keyes: Leef
gelukkig.
Deventer, Ankh-Hermes
Home omhoog tijdschrift artikelen
links