artikelen psychologie artikelen spiritualiteit nieuwsbrief
Contact met het hogere bewustzijn, ook
bovenbewustzijn genoemd.
De
term 'bovenbewustzijn' lijkt in zwang te komen. Bijv.
bij Teasdale*.
Hij
definieert bovenbewustzijn als 'het rijk van het goddelijke'. Om toegang te
krijgen tot dat bovenbewuste is het volgens Teasdale nodig om de
andere vormen van bewustzijn in jezelf te hebben geïntegreerd. Die andere
vormen zijn dan het dagelijkse bewustzijn en het onbewuste. Hier iets over ons
onbewuste en hoe we onbewuste inhouden naar boven kunnen krijgen. Nieuw
is de gedachte dat dezelfde afweermechanismes die we gebruiken tegen het kennen
van onbewuste zaken, ook een rol spelen in het afhouden van het bovenbewuste, 'Het koninkrijk
der Hemelen', dat zich volgens Jezus immers in onszelf bevindt.
Door
in te zien welke verdedigingen wij gebruiken om niet in contact te komen met
onze eigen goddelijke vonk, kunnen we die afweer verminderen. Daarnaast vind je
hier oefeningen die actief het openstaan voor het Goddelijke stimuleren.
*Wayne Teasdale:
Het Mystieke Hart;
Deventer, Ankh-Hermes. isbn:
90 202 82229 8.
Voor de esoterische weg geldt dus dat alle
emotie en ook alle denken en gedrag dat uitgaat boven zorg voor eten, drinken
en onderdak, een aanwijzing is dat er nog iets moet worden opgeruimd. Dat er
nog oude bewustzijnsinhouden en egoverlangens zijn die ons uit het
hier en nu halen.
De esoterische literatuur wijst ons
enerzijds op hard werken om het ego te doorzien en los te laten, anderzijds op
'genade', een kwantumsprong waarbij mensen in één keer hun totale ego (even?)
kwijt kunnen zijn. Zie: verlichting
Flarden uit het bovenbewuste.
Net zoals we van het
onderbewustzijn flarden kunnen opvangen, door dromen, e.d.
dringen er soms ook flarden uit het bovenbewuste tot ons door. Misschien
vallen deze flarden onder het begrip: tijdelijke mystieke ervaringen. Het
bovenbewuste wordt vaak omschreven als: het ervaren van de eeuwigheid, als
een gevoel dat onbegrensd, eeuwig, 'oceanisch' is. Als een ervaring dat alles
één is en de beleving dat alles precies zo is als het moet zijn. Heel veel
mensen kennen deze ervaring. Soms wordt zij opgeroepen door een plotseling
overweldigd zijn door prachtige natuur, seksuele hoogtepunten leiden vaak tot
dit soort momenten, maar ook verschrikkingen, verbijsteringen, dingen
'waar je verstand bij stil staat', kunnen aanleiding vormen voor een intuïtief
gevoel over het veel grootsere dan ons dagelijks leven. Ook paranormale
ervaringen en 'toevalligheden' geven ons vaak een gevoel van 'meer
dan de dagelijkse werkelijkheid'
Dergelijke vlagen roepen soms een onstilbaar
verlangen op naar meer: we gaan de weg van de mystiek. En dan komt de vraag:
kan ik iets doen om deze ervaringen naar mij toe te halen, ze vaker en/of
langer te beleven?
Geloven in een hogere macht
De activiteiten die we zelf kunnen ontplooien
om ons bovenbewustzijn meer te openen lijken te draaien om drie dingen: 1.
willen/durven geloven in een hogere macht. 2. Ons ego verminderen, en 3. Ons
ego totaal laten vallen.
Het willen geloven in een hogere macht. Elk
volk, elke cultuur, hoe oud of afgelegen ook, kent een religieus besef. Ook als
je niet 'gelooft' dat er buiten deze fysieke wereld nog iets anders is, kan het
handig zijn om te doen alsof dat wel zo is. Een placebo (een niet werkzame
stof) kan mensen van hun lichamelijke klachten afhelpen, niet omdat het
chemisch werkzaam is, dat is het niet, maar omdat de gebruiker gelooft dat het
dat wel is. Het kan je helpen je zelf minder belangrijk te vinden, en te
groeien naar acceptatie: niet mijn wil geschiede maar uw wil geschiede.
Stel je voor dat je terwijl de zon net opkomt
een voettocht maakt door de bergen. Het is een zware klim die je maakt. Na
verloop van tijd kom je aan op een plateau. De zon staat al wat hoger en je
hebt een prachtig uitzicht. Aan de rand van het plateau zie je nu een wit
gebouwtje staan. Je loopt er naar toe, gaat naar binnen, en in het gebouw
heerst een gedempt wit licht. Terwijl je ogen langzaam aan het duister wennen,
zie je in het gebouwtje een oude wijze man of vrouw zitten.
Kijk naar zijn of haar gezicht en zie hoeveel
liefde het uitstraalt.
Begroet dan deze oude wijze figuur.
Je kunt nu aan hem of haar een vraag stellen,
een vraag die al een tijd belangrijk voor je is. Kijk naar de oude wijze man of
vrouw en let er op hoe hij of zij reageert. Misschien reageert hij in woorden,
maar wellicht ook door een gebaar, een gezichtsuitdrukking, of misschien laat
hij je wel iets zien.
Begrijp je wat hij tegen je zegt? Heb je nog
meer vragen aan hem? Wat is jouw gevoel naar hem of haar toe?
Als je het gevoel hebt dat je voor dit moment
uitgesproken bent, bedank je de wijze figuur, neem afscheid en je weet dat je
altijd weer terug kunt komen.
Dan loop je langzaam het pad door de bergen waarlangs je omhoog gekomen bent
weer af. Als je beneden aangekomen bent open je je ogen en merk je dat je weer
terug bent in de kamer.
John Stevens: Awareness; Palo Alto,Am. W. publ. Comp, 1971, blz.161
Of laat je meevoeren door een geleide
fantasie.
Mijn hele leven ben ik overtuigd geweest van de
noodzaak van een contact tussen de mens en het goddelijke. Deze interactie is
niet alleen weggelegd voor profeten, bodhisattvas en andere grote
spirituele meesters, het is er ook voor ons: gewone stervelingen met een gewoon
leven. Het is een deel van onze natuurlijke vermogens om een van de duizend
namen waaronder God bekend is, aan te roepen. En het ligt ook binnen ons
vermogen om het antwoord te ontvangen en te ontcijferen.
Vraag, en het antwoord is waarschijnlijk de
oudste impuls die we kennen. De mensheid heeft altijd naar boven gekeken en
diep gebogen voor de mysteries van het universum en God gevraagd om zijn
aanwezigheid. Mozes, Boeddha, Jezus, Mohammed (religies ontstaan
door aanhangers van geschokte profeten) begrepen dat, als je God aanroept hij
ook daadwerkelijk kan
verschijnen.
Christina Baldwin
Hoe blokkeren we ons bovenbewuste?
Net als wij verdedigingsmechanismes hebben
tegen het kennen van inhouden die zich in het onbewuste hebben verstopt, hebben
we ook verdedigingsmechanismes tegen ons bovenbewuste. Het bovenbewuste kun je
zien als de plaats waar God zich verstopt.
2 verdedigingsmechanismes
Reactie formatie (overdrijven van het
tegendeel): het: ‘ik ben aan god gelijk’, wordt ontkend door het tegendeel te
overdrijven: ik ben niet waard om…ik ben schuldig. Mea maxima culpa.
Projectie (het bij je zelf te ontkennen
deel toeschrijven aan iemand anders): Jezus is goddelijk, en hoe meer ik die
vereer, hoe duidelijker ik bevestig dat ik dat dus niet ben, of hoef te zijn.
De vraag waar het om draait is uiteraard, welke
overweging gebruik ik, gebruik jij, om niet te hoeven geloven in onze eigen
goddelijkheid en/of ons vermogen om ons rechtstreeks in verbinding te stellen
met 'God'? De volgende oefening kan je helpen die vraag te beantwoorden:
Oefening: wat plaats je tussen jou en een
hogere macht in?
Maak in je fantasie een voorstelling van God.
Het plaatje van de oude wijze man met de baard
bijv. of wat er bij jou maar boven komt. Plaats jezelf ook in die fantasie en
kijk of je gewoon naar God kunt toelopen en een praatje kunt maken of dat er
iets is dat je tegenhoudt.
Behalve ontdekken hoe wij onze eigen
goddelijkheid, dan wel mogelijkheid om in contact te treden met een externe God
blokkeren, kunnen we ook dingen doen om het te stimuleren. Wat doorgaans
neerkomt op minder ruimte geven aan onze privé-belangen, ons ego.
Volgens de Tarot-kaarten gaat het
leven van onbewuste vrijheid naar bewuste vrijheid. Je vindt in de esoterische
literatuur ook omschrijvingen als van onechtheid naar oprechtheid, van egoïsme
naar altruïsme, van onwetendheid naar eerlijkheid jegens jezelf, van illusie
naar waarheid. Het leven is een reis van hypocrisie naar
oprechtheid, van ik-gerichtheid naar liefde en de gerichtheid op anderen, van
zelfbedrog, onwetendheid en illusie naar eerlijkheid, duidelijkheid en waarheid.
Bekende elementen die een rol spelen om de weg
van de mystiek te gaan:
1. Je houden aan door anderen
voorgeschreven moraliteit: Bijv. aan de 'tien geboden' of in Boeddhistische
termen aan het achtvoudige pad.
Wanneer dit een 'moeten' gaat inhouden heeft
het vaak een negatieve uitwerking: we voelen ons schuldig, bejegenen onszelf
met zelfverwijt als we er niet aan voldoen, vaak zelfs als we alleen maar de
impuls voelen om er niet aan te voldoen. Bovendien gebruiken we de normen vaak
om kritiek te hebben op anderen. De samenvatting die Jezus er aan gaf is een
hele diepe wijsheid: handel ik uit liefde? Uit liefde voor God, voor mijn
medemens, voor mijzelf.
2. Empathie: Ons ego wil ons doen
onderscheiden van anderen. Het kan behulpzaam zijn om ons af en toe werkelijk
te verplaatsen in de situatie van een ander. Hoe zou ik me voelen als ik die
ander was? Stel dat het míjn vader is die overleden is, of: hoe zou ik me
voelen als ik die zwerver was.
3. Oordelen loslaten: Elke keer als je een
oordeel velt over een ander, dit zien als projectie: wat zegt het over mijzelf,
waarom hindert het mij? Wanneer heb ik hetzelfde gedaan als wat ik nu bij
die ander veroordeel?
Vrij naar: H.H.
De Dalai Lama
4. Nederigheid: De minste willen zijn
in een situatie, toegeven, ruimte geven aan een ander komt vaak die situatie
ten goede.
Maar nog belangrijker is dat het ego even niet de kans krijgt om zichzelf bot
te vieren. Laat een ander voorgaan: in het verkeer, in de rij bij de kassa, in
een gesprek.
Ik reed door de stad terwijl ik ontzettend
kwaad was. Alles ging mis die ochtend. Mijn boosheid was te merken aan de
manier waarop ik reed. Ik wilde wel overal dwars doorheen rijden. Toen kwam ik
tegelijk met iemand anders bij een kruising, en ik wilde hard doorrijden,
voorrang of niet, toen er iets wonderbaarlijks gebeurde. De andere chauffeur
glimlachte vriendelijk naar mij en gebaarde mij door te rijden. Drie straten
verder trof het mij als de bekende bliksem. Die man leefde in een heel andere wereld
dan ik. Ik was geschokt door de ontdekking van de fantastische waarheid dat ik
ook op een heel andere manier in het leven zou kunnen staan.
De wijze verzamelt niet. Hoe meer hij
voor anderen doet, des te meer bezit hij zelf. Hoe meer hij aan anderen
uitdeelt, des te meer heeft hij zelf.
Uit de
Tao Teh Tsing
Een vorm van nederigheid is ook dankbaarheid:
Oefening:
Dankbaarheid
Sta in verloren ogenblikken, wachtend bij de kassa of voor een stoplicht, stil
bij de dingen waarvoor je dankbaar kunt zijn. Maak voortdurend de zin af: ik
ben dankbaar voor…of als je gelovig bent: Heer, ik
dank U voor….
Dankbaarheid lijkt een eigenschap die je
toevallig wel of niet hebt, niet iets wat je kunt beoefenen. Maar juist het
oefenen van dankbaarheid kan een diepe invloed hebben op je leven van alledag
en zo je totale leven verrijken.
Jamie S. Walters
5. Exoterische invloeden. Externe zaken
die een spiritueel gevoel kunnen oproepen. Vroeger was dat veelal kerkbezoek.
Maar ook muziek, en kunst in het algemeen kan een intens besef van ‘iets
groters, hogers’ oproepen.
6. Esoterisch contact. Naar binnen gericht
zijn. Vroeger was dat vaak bidden. Het komt terug in 'praten met God'
(bijv.: Walsch: Een bijzonder gesprek met God) en in bepaalde
visualisatieoefeningen. Voor contact met wat zich binnen in je afspeelt zie focusing
7. Meditatie. Hieronder verstaan we alle
oefeningen die er voor zorgen dat je niet meer 'in' je gedachten zit, maar er
naar kunt kijken, uiteindelijk kunnen alle gedachten tot stilstand komen. Bijv.
door concentratie op een voorwerp, in de fysieke werkelijkheid of in je
fantasie. Het voortdurend herhalen van dezelfde klank (mantra), bidden van
rozenkrans, het concentreren op je ademhaling. Door het gekakel in je hoofd
stil te zetten, komt er ruimte voor gevoelens, gedachten en ervaringen die
normaal niet tot ons bewustzijn doordingen.
Oefening: meditatie
Een oefening kan zijn om eerst het lichaam zo
goed mogelijk te ontspannen door van kruin tot voetzolen alle lichaamsdelen
afzonderlijk zich te laten ontspannen, door ze even te benoemen: mijn voorhoofd
ontspant zich, mijn ogen ontspannen zich etc. en vervolgens je uitademing te
tellen van 1 tot 10. De gedachten die bovenkomen accepteren dat ze komen, ze
benoemen en terugkeren naar het tellen.
Soms zijn er dingen die
je inhoudelijk zo zeer bezig houden, dat meditatie moeilijk wordt.
Het kan helpen om die dan bewust los te laten:
Oefening: loslaten
Schep om deze oefening te doen je eigen ruimte
om je heen.
Dit kun je doen door voor je, achter je, links
en rechts van je, en boven en onder je een roos te visualiseren (in je
fantasie voor je te zien), die met elkaar jouw eigen ruimte afbakenen, een
ruimte die helemaal van jou is, waarin jij de baas bent.
Als je merkt dat er mensen of onderwerpen door
jouw ruimte spoken, vraag ze dan om buiten jouw ruimte te gaan staan. Zet nu in
gedachten de persoon of de situatie waar je zo sterk aan moet denken
achter de roos die voor je staat.
Voor de situatie kun je ook een symbool
gebruiken of een korte omschrijving in woorden; zie dan in het laatste geval de
tekst letterlijk voor je staan.
Fantaseer een open kartonnen doos naast je,
binnen je eigen ruimte, en laat alle energie die dat onderwerp op jouw heeft
gericht uit je lichaam en in die doos vloeien. Plak de doos dicht en stuur hem
via de roos die voor je staat retour afzender, stuur de doos dus naar het
onderwerp toe.
Zie vervolgens schuin boven/voor je een zon
staan, jouw eigen zon. In die zon zit een sterke magneet, die alle energie die
jij in het onderwerp hebt gestopt eruit haalt. De zon brandt deze energie
schoon tot nieuwe, vitale energie en zendt die nieuwe energie via zijn straling
terug naar jouw lichaam.
8. Paranormale ervaringen. Kennis over
paranormale verschijnselen en zeker eigen ervaringen op dit gebied brengen ons
in contact met iets dat uitstijgt boven onze fysieke werkelijkheid. Contact met
overledenen, bijna-dood-ervaringen en aanwijzingen voor reïncarnatie
zijn voor sommigen een bevestiging van het bestaan van een hiernamaals.
9. Eenvoudig leven. Hoe meer we
gericht zijn op ons innerlijk hoe minder waarde we gaan hechten aan uiterlijke
dingen als luxe en geld.
Een mysticus, levend in een hutje in het bos
bezat slechts twee dingen, een deken en een etensnap. Op een nacht komt er
een dief en neemt de deken mee. Toen de mysticus dat bemerkte liep hij de dief
achterna en zei: mag ik u mijn nap geven, die heeft U kennelijk over het hoofd
gezien.
Bhagwan waarschuwt voor het dwangmatig
proberen om dat te bereiken: als je jezelf forceert om in armoede te leven als
je daar mentaal niet aan toe bent, blijven je gedachten toch op bezit/afstand
doen van bezit gericht.
Maar eenvoud is meer dan armoede: Een
koning hoort op een gegeven moment over een beroemde sufi-meester. Hij
vraagt een gesprek met deze meester aan. De sufi meester bericht
terug: het is goed, op voorwaarde dat U alléén komt. Op de afgesproken tijd
meldt de koning zich bij de sufi wijze, na de laatste kilometers
alleen te voet te hebben afgelegd. De sufi begroet hem en zegt: ik
had U toch gevraagd om alleen te komen? Ik ben alleen, antwoord de koning. Oh,
nee, zegt de Sufi: ik zie Uw vrouw, Uw kinderen, Uw ministers en een
heleboel problemen om U heen.
Zalig zijn de reinen van hart want
zij zullen God zien. (matt: 5:8)
10. Belangeloosheid. Het boeddhisme noemt
het loslaten. Het zijn onze verlangens en strevingen die ons doen lijden. Als
je zonder behoeftes in het hier en nu kunt zijn, reageer je als vanzelf
adequaat op wat zich op dat moment aandient. Lao Tse noemt dat: doen
maar niet doen. Misschien ook: niet mijn wil geschiede, maar Uw wil geschiede.
Het boeddhisme spreekt ook over 'tonglen': Geef
alle voordeel en winst aan anderen, neem alle verlies en nederlaag op jezelf.
Oefening: liefde-zenden
Vul je zelf op met liefde. Zet al je cellen in
het licht, of stempel hartjes op al je lichaamsdelen. Neem bij inademing alle
ellende van de wereld in je op en zend bij uitademing liefde naar de mensen van
wie je houdt, naar anderen die je kent, en ten slotte naar de gehele aarde.
Stuart Wilde omschrijft het zo: 'Probeer
dit eens: zend liefde naar mensen die je op straat tegenkomt. Soms zie je ze
dan om zich heen kijken op zoek naar waar die energie vandaan komt, vaak zie je
een glimlach op hun gezicht komen'.
Stuart
Wilde: Communicating silently
Calvijn:
Want het is een oude en ware opvatting, dat er een wereld van zonden in de
mensenziel verborgen ligt. Noch bestaat er andere genezing voor u
dan in de ontkenning van uzelve, in het afleggen van alle egoïstische
overwegingen, om uw gehele aandacht te wijden aan wat God van u verlangt, en
dat alleen moet worden nagestreefd om deze éne rede: dat het Hem
behaagt.
Calvijn, Boek lll, hfdst. 7
Samenvatting:
De weg van de mystiek lijkt er vooral een van
ja zeggen tegen de mogelijkheid dat het 'koninkrijk der hemelen' ook in jezelf
zit (of zoals Neale Walsch dat zegt: jezelf God bent), en
loslaten: loslaten van ons eigenbelang, ons ego (door het beoefenen van
nederigheid, dienstbaarheid, dankbaarheid en liefdevolle benadering van
anderen). Loslaten van het lawaai van de wereld en het gekakel in ons
eigen hoofd waardoor we misschien de stem van onze eigen intuïtie, zo je wilt,
de stem van God kunnen gaan horen.
©: Bert
Henning. 2001
Voor hoe je contact maakt met het onderbewuste
zie: Onderbewustzijn
artikelen psychologie artikelen spiritualiteit nieuwsbrief