Wat als Bush Bin Laden de andere wang had toegekeerd?

 

Wie wraakt zoekt, kan maar beter twee graven delven, luidt een Chinese wijsheid die aan de filosoof Confucius wordt toegeschreven. Het graf van Osama bin Laden is gevuld, maar het andere is nog altijd leeg. Is het bestemd voor ons, vraagt de Engelse filosoof Simon Critchley zich af.

Sla je mij, dan sla ik terug, zo leert de logica van de wraak. Critchley, ook hoogleraar aan onder meer de Tilburg Universiteit, stelt in The New York Times vraagtekens bij deze logica. "Als we handelen uit wraak, raken we dan niet verstrikt in een cyclus van geweld en tegengeweld zonder duidelijk einde?"

De onvermijdelijke vraag bij wraak is: wie begon? Een eenvoudige vraag zonder duidelijk antwoord, stelt Critchley. Voor Al Qaida was de Amerikaanse aanwezigheid in het Midden-Oosten een schending van de veiligheid van de moslimwereld. Dat rechtvaardigde voor Osama bin Laden een schending van de Amerikaanse veiligheid. Daar kwam nog eens bij dat "het idee van 9/11 is ontstaan in zijn (Bin Laden, red) visueel geheugen van de Israëlische bombardementen in 1982 op de hoge flatgebouwen van West-Beiroet. Voor Bin Laden was er een merkwaardig soort visuele rechtvaardiging in 9/11, de vergelding van een beeld voor een beeld, een oog om een oog."

Wraak is een destructief motief voor actie, betoogt Critchley. Het rad van geweld en tegengeweld blijft maar draaien, en dat was precies waar Bin Laden op hoopte, schrijft de Britse filosoof. Wraakgevoelens voor 9/11 en de daaropvolgende War on Terror moesten Amerika naar een bankroet leiden. Een opzet waar Bin Laden redelijk in is geslaagd, constateert Critchley met tegenzin.

Hij pleit voor een alternatief scenario, eentje die ook voor 9/11-president George W. Bush voor de hand lag. Ooit zei Bush dat Jezus zijn grootste politieke inspiratiebron was. Had hij zijn grote voorbeeld gevolgd, dan had Bush zijn vijand Bin Laden de andere wang moeten toekeren.

"Stel jezelf de vraag: wat als er na 9/11 niets was gebeurd? Geen wraak, geen vergelding, geen mislukte chirurgische aanvallen op de Afghaans-Pakistaanse grens, geen slecht gepland bloedig fiasco in Irak, geen militaire operaties en opstanden om neer te slaan; niets."

Maar Bush keerde Bin Laden niet de andere wang toe. Hij verspilde het 'glorieuze wereldwijde gevoel van verbondenheid' van kort na de aanslagen door wraakacties die uiteindelijk tot het bankroet van de VS leidde. "Zowel financieel als spiritueel."

 

 

http://www.trouw.nl/tr/nl/7753/9-11-11/article/detail/2899790/2011/09/09/Wat-als-Bush-Bin-Laden-de-andere-wang-had-toegekeerd.dhtml

 

 

Van alle biologische instincten is vergelding één van de moeilijkste om te bedwingen

 

Het evolutionaire geheugen schrijft voor dat slachtoffers, willen zij van hun trauma afkomen, er alles aan moeten doen om zich te wreken

Na het letsel ontstaat er ‘stress uit minderwaardigheidsgevoel’

Dit ongemak wil ieder gezond organisme zo snel mogelijk kwijtraken, blijkt uit proeven met bavianen en laboratoriumratten. Zelfs als het zichtbare letsel meevalt. De stress is namelijk een alarm. ‘Pas op’, zegt Moeder Natuur. ‘Iedereen weet dat jij het onderspit gedolven hebt. Dat maakt je een makkelijke prooi voor de volgende.’

Om van dat nare gevoel af te komen moet het slachtoffer het leed dat hem is aangedaan, doorgeven. Het liefst direct aan de dader. Als dat lukt, geeft het slachtoffer een krachtig signaal af aan de hele groep: ‘Ik laat niet met mij sollen!’

De onderzoekers onderscheiden drie vormen van vergelding. Lik-op-stuk, wraak (uitgestelde actie, veelal intensiever) en ‘doorgestuurde agressie’ (een derde partij straffen, desnoods een onschuldige omstander).

Nobel is het allemaal niet, geven Barash en Lipton toe. Maar universeel is deze reflex wel. Van alle biologische instincten is vergelding één van de moeilijkste om te bedwingen. Tegelijkertijd is het belangrijk om juist deze eigenschap in te dammen met rechtspraak. Voor je het weet zit je in een geweldscyclus.

David P. Barash en  Judith Eve Lipton Payback: Why We Retaliate, Redirect Aggression, and Seek Revenge (Oxford University Press, april 2011).

http://www.nrc.nl/nieuws/2011/05/11/osama-afknallen-was-natuurlijke-noodzaak/